Jubileusz twórczości literackiej Marii Konopnickiej na łamach prasy

Wystawa ukazuje obchody 25-lecia działalności twórczej poetki w 1902 r., które były ważnym wydarzeniem w dziejach polskiej kultury i potraktowane zostały obszernie w ówczesnych czasopismach. W 2023 r. przypada 120. rocznica ufundowania Daru Narodowego dla Marii Konopnickiej i przyjazdu autorki Roty do Żarnowca (8 IX 1903), gdzie spędziła ostatnie lata życia w ofiarowanym przez społeczeństwo polskie dworku.
Jubileusz Konopnickiej, który odbył się w październiku 1902 r. w Krakowie i we Lwowie ‒ poruszony został obszernie na łamach polskiej i zagranicznej prasy. Na podstawie materiałów źródłowych ustalono, że ok. 150 czasopism (w tym 100 pism polskich oraz 50 zagranicznych) opisywało obchody poetki. W każdym piśmie oddano hołd twórczości Konopnickiej publikując jej życiorys oraz utwory, recenzje, pochwały i aforyzmy o jubilatce. Na łamach pism wypowiadali się najznakomitsi przedstawiciele ówczesnego życia kulturalnego. Szczególne ożywienie nastąpiło w prasie krajowej (Warszawa, Lwów, Kraków, Poznań), w której poruszano temat jubileuszu poetki, m.in.: „Biblioteka Warszawska”, „Ilustracja Polska”, „Kurier Lwowski”, „Kurier Teatralny”, „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej”, „Moje Pisemko”, „Przegląd Powszechny”, „Tydzień”,  „Tygodnik Słowa Polskiego”. Spośród wszystkich tytułów ‒ pięć czasopism wydało numery pamiątkowe, poświęcone w całości Konopnickiej.  Znalazły się w tej grupie trzy pisma krakowskie („Krytyka”, „Przodownica”, „Latarnia”), dwa warszawskie („Tygodnik Ilustrowany” i „Wędrowiec”) oraz lwowski „Mały Światek”. Najobszerniejsze informacje o przebiegu obchodów pisarki zawarto w „Ilustracji Polskiej”, „Tygodniku Ilustrowanym” i „Małym Światku”.
Relacje z obchodów jubileuszowych Marii Konopnickiej pojawiały się na łamach prasy zagranicznej (ok. 50 tytułów), a szczególnie w: Czechach, Ameryce Północnej, Francji, Niemczech, Rosji, Chorwacji, Słowenii, Austrii, Włoszech, Bułgarii, Serbii, Słowacji, Szwajcarii i Ukrainie. W 1902 r. w prasie czeskiej zamieszczano o pisarce wiele artykułów i pozytywnych ocen przekładów jej utworów oraz relacje z krakowskich uroczystości polskiej poetki, m.in.: „Česká Revue”, „Ilustrovaný Svĕt”, „Kvĕty”, „Maj”, „Národni Politice”, „Ženské Listy”, „Zvon”. Podobnie na Słowacji pojawiło się w „Dennicy” kilka artykułów oraz informacji o jubileuszu Konopnickiej. Twórczość pisarki popularyzowana była też w Serbii i Chorwacji,  głównie w czasopismach „Vienac”, „Kolo” i „Narodne Novine”.
Podobnie we Francji i Włoszech Konopnicka była niezwykle popularna w 1902 r. Na łamach prasy pojawiły się wiersze, nowele, przekłady utworów i artykuły prezentujące dorobek literacki polskiej poetki oraz relacje z obchodów jej jubileuszu w Krakowie i Lwowie. Najwięcej informacji zamieszczały czasopisma paryskie (m.in. „La Revue du Bien”, „Bulletin Polonais Littéraire, Scientifique et Artistique” oraz „Revue des Revues”) oraz w rzymskie pismo „Vox Urbis”.
Wystawa Jubileusz twórczości literackiej Marii Konopnickiej na łamach prasy prezentuje po raz pierwszy ogólne wyniki badań na ten temat oraz ma na celu ukazanie dużej skali i znaczenia obchodów 25-lecia działalności twórczej poetki dla polskiej literatury i kultury na początku XX w.

  Paweł Bukowski