MARIA KONOPNICKA z Wasiłowskich, ur. 23 V 1842 w Suwałkach, zm. 8 X 1910 we Lwowie, pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim (pseud. i krypt. m.in.: Jan Sawa, Marko, Jan Waręż, Humanus, M.K., K) – poetka, nowelistka, pisarka dla dzieci, krytyk, publicystka i tłumaczka. Dzieciństwo spędziła w Suwałkach i Kaliszu, a w latach 1855-1856 uczyła się na pensji sióstr Sakramentek w Warszawie. W 1862 r. poślubiła ziemianina Jarosława Konopnickiego i zamieszkała w Bronowie, a następnie w Gusinie – wychowując sześcioro dzieci. W latach 1863-1864 z mężem, zagrożonym aresztowaniem, przebywała w Dreźnie. Od 1877 do 1890 mieszkała w Warszawie, gdzie publikowała i dorabiała lekcjami oraz redagowała czasopismo „Świt”. Dużo podróżowała po Europie (m.in. przebywała we Włoszech, Austrii, Niemczech, Francji, Szwajcarii i Czechach), utrzymując kontakt z krajem, współpracując z prasą, wydawnictwami i towarzystwami polskimi trzech zaborów oraz na obczyźnie. Prowadziła szeroką działalność patriotyczną i społeczną – współorganizowała protest światowej opinii publicznej przeciwko pruskim represjom wobec dzieci polskich we Wrześni (1901-1902) i ustawom wywłaszczeniowym oraz pomagała uwięzionym politycznie przez carskie władze.
W 1902 r. w Krakowie i Lwowie odbyły się obchody 25-lecia pracy literackiej Konopnickiej, a rok później otrzymała w darze od narodu polskiego dworek z parkiem w Żarnowcu na Podkarpaciu. Zadebiutowała w 1870 r. na łamach „Kaliszanina” wierszem W zimowy poranek, ale jej właściwym startem poetyckim był cykl W górach (1876) – przychylnie zrecenzowany przez Henryka Sienkiewicza. Autorka Roty (1908) była najwybitniejszym reprezentantem nurtu ludowej stylizacji pieśniowej, stosując język poetycki zaczerpnięty z historycznych i baśniowych motywów oraz z piękna przyrody ojczystej. Tworzyła liryki i pieśni o tematyce patriotycznej i społecznej oraz obrazki poetyckie. Dokonała przełomu w polskiej literaturze dla dzieci, podnosząc tę dziedzinę pisarstwa na wyżyny artyzmu, przezwyciężając schematy dydaktyczno-moralizatorskie oraz wprowadzając nowe wzory estetyczne i wychowawcze. Duże właściwości muzyczne wierszy poetki pobudzały inwencję twórczą wielu wybitnych kompozytorów, którzy skomponowali muzykę do jej tekstów (m.in. Zygmunt Noskowski, Piotr Maszyński, Feliks Nowowiejski).
Do najbardziej znanych utworów Marii Konopnickiej należą: O krasnoludkach i o sierotce Marysi, Na jagody, O Janku Wędrowniczku, Szkolne przygody Pimpusia Sadełko, Co słonko widziało, Psałterz dziecka, Dym, Mendel Gdański, Nasza szkapa, Miłosierdzie gminy, Na normandzkim brzegu, Z mojej Biblii, Linie i dźwięki, Italia, Śpiewnik historyczny, Ludziom i chwilom, Głosy ciszy, Przez głębinę, Pan Balcer w Brazylii.
Aktualnie utwory Konopnickiej przetłumaczone zostały na ponad 40 języków świata, a jej miejsca pamięci uwiecznione są w wielu miastach Polski, Europy i USA. Funkcjonuje również dużo szkół, instytucji kultury i towarzystw im. Marii Konopnickiej, których jest obecnie ok. kilkaset w Polsce oraz kilka za granicą. Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej na cześć pisarki jeden z kraterów uderzeniowych na planecie Wenus nazwano Konopnicka. W 2005 r. władze włoskiej stolicy przyznały autorce Roty zaszczytny tytuł Ambasadora Kultury Rzymu – za opisywanie w swojej twórczości Wiecznego Miasta. Z okazji 180. rocznicy urodzin poetki Sejm RP rok 2022 uchwalił Rokiem Marii Konopnickiej