Wystawa czasowa z cyklu „Spotkania z egzotyką”
ze zbiorów prywatnych Kazimierza Krygowskiego
Samuraj, (jap. samurai – rzeczownik od czasownika starojapońskiego suburau oznaczającego „służyć”, pierwotnie „strażnik”), to nazwa feudalnego rycerza japońskiego, która rozpowszechniona została na Zachodzie, a w Japonii przeważnie zwana bushi. Z czasem termin rozszerzono do znaczenia „wojownik”. Samuraj kierował się kodeksem honorowym zwanym bushido (tzn. droga wojownika). Bushido było wskazówką co do postępowania, swoistą ewangelią życia samuraja.
Symbolem pozycji samurajów były dwa miecze (długi miecz katana i średniej długości wakizashi, razem stanowiące komplet, zwany daisho) – ich noszenie było prawem i obowiązkiem japońskich wojowników. Główną zasadą była wierność swemu panu i bezwzględne mu podporządkowanie – co dotyczyło zarówno wojownika, jak i jego rodziny. W walce samuraj nie mógł odczuwać lęku przed śmiercią (podobnie jak podczas popełniania seppuku), nie mógł kapitulować w walce, bowiem byłoby to rozwiązanie niehonorowe. Samuraje stanowili również elitę kulturalną. Wiedza ich była wszechstronna i bardzo rozwinięta. Od dziecka kształceni byli w kierunku poznania bushido, uczono ich między innymi czytania, pisania, sztuki kaligrafii, literatury, muzyki, retoryki, taktyki, prawa, medycyny i matematyki. Wykładano im także poezję japońską i chińską – między innymi dlatego, by samuraj przed popełnieniem rytualnego samobójstwa mógł napisać pożegnalny wiersz (haiku). Miecz był najważniejszym elementem w kulturze samurajów, stanowił niejako duszę wojownika. Swój pierwszy miecz otrzymywali już pięcioletni chłopcy. W wieku 15 lat, gdy stawali się samurajami, otrzymywali miecze daito i wakizashi.