ROTA – polska pieśń patriotyczna

Wiersz Marii Konopnickiej napisany na wiosnę 1908 r. w Żarnowcu, który w pierwotnym zamierzeniu był protestacyjną odpowiedzią na ustawę rządu pruskiego o przymusowym wywłaszczeniu Polaków z ziemi oraz stanowił punkt kulminacyjny poetyckiej i publicystycznej kampanii autorki przeciwko germanizacyjnej polityce niemieckiej. Pierwodruk utworu ukazał się w odcinkach (po jednej zwrotce ‒ na przełomie sierpnia i września) w poznańskim „Głosie Wielkopolanek”, a w całości został wydrukowany w listopadzie 1908 r. na łamach „Gwiazdki Cieszyńskiej” i krakowskiej „Przodownicy”. Uroczyste obchody z okazji 500. rocznicy zwycięstwa nad zakonem krzyżackim ugruntowały popularność Roty, do której muzykę skomponował Feliks Nowowiejski. Po raz pierwszy dla szerszej publiczności pieśń została wykonana 15 lipca 1910 r. przez chóry z całej Polski podczas odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie ‒ w obecności fundatora pomnika Ignacego Paderewskiego. Konopnicka pisząc Rotę nie sądziła, że wiersz ten zrobi tak błyskotliwą karierę oraz odegra znaczącą rolę w dziejach narodu polskiego. W 1926 r. władze niepodległej Rzeczypospolitej rozważały, którą z polskich pieśni patriotycznych wynieść do godności hymnu narodowego. Spośród czterech zaproponowanych pieśni Rota stanowiła największą konkurencję dla Mazurka Dąbrowskiego (brano jeszcze pod uwagę Pierwszą Brygadę i Warszawiankę). Poszczególne wersy utworu przez długie lata oddziaływały na wyobraźnię narodową, konsolidowały i podtrzymywały społeczeństwo w dramatycznych momentach historycznych od lat przed odzyskaniem niepodległości, poprzez drugą wojnę światową, aż po czasy współczesne. Obecnie występuje ponad 100 adaptacji pieśni, a do najbardziej znanych należy śpiewana w kościołach Rota katolików polskich („Nie rzucim, Chryste, Świątyń Twych”…) – autorstwa o. Aleksandra Piotrowskiego.